http://nefelikas.files.wordpress.com/2009/01/quino_demo.gif?w=450&h=582
Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2010
Παρασκευή 22 Οκτωβρίου 2010
"Πάνω στο ζήτημα του μηδενός" του Πέτρου Γκολίτση
Σύμφωνα με τον Αλφρεντ Νορθ Γουάιτχεντ "το ζήτημα με το μηδέν είναι ότι αποδεικνύεται άχρηστο στην καθημερινή ζωή. Κανείς δεν βγαίνει στην αγορά ν' αγοράσει μηδέν ψάρια [...], η χρήση του έγινε αναγκαία από τις αφηρημένες έννοιες της σκέψης" και όμως εγώ βγαίνω στην αγορά εργασίας, δουλεύω μέρες ολόκληρες και γυρνώ στο σπίτι μου με μηδέν ευρώ. Υποθέτω λοιπόν πως η χρήση του μηδενός έγινε αναγκαία από τις συγκεκριμένες τάσεις των ανθρώπων και των αγορών.
Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2010
Slavoj Žižek, "What does it mean to be a revolutionary today?"
http://www.youtube.com/watch?v=_GD69Cc20rw
Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου 2010
"Αθλητικές αποδόσεις και οικονομία" του Πέτρου Γκολίτση
«Από άλλη οπτική γωνία»
Σύμφωνα με τον Καντ –φιλόσοφος ξερός σαν παξιμάδι- κάθε άνθρωπος πρέπει να πραγματώνει τις δυνατότητες του, συνεπώς και κάθε αθλητής (η σκέψη αυτή πρωτοδιατυπώνεται από τον ποιητή Πίνδαρο). Η συλλογική ευθύνη μας έγκειται στο να καθοριστεί ένα βιώσιμο λειτουργικό πλαίσιο ώστε να καθίσταται αυτό κάθε φορά –για κάθε νέο πλάσμα- δυνατό.
Σκεφτείτε τον Michael Jordan. Σίγουρα πραγμάτωσε τις δυνατότητες του αγωνιζόμενος στους Chicago Bulls. Κανείς δεν περίμενε από αυτόν κάτι παραπάνω ή κάτι λιγότερο. Αν βέβαια είχε γεννηθεί κάπου αλλού κι όχι στην Αμερική του N.B.A., τότε το πλαίσιο που θα χρειαζόταν για να αναπτυχθεί προφανώς δεν θα υπήρχε και πιθανώς απλά να ψυχανεμιζόταν ότι ίσως του ταίριαζε το συγκεκριμένο άθλημα.
Όταν ο Jordan παρατούσε το basket και στρεφόταν στο baseball η απογοήτευση ήταν διάχυτη στους ενασχολούμενους με τον αθλητισμό και όχι μόνο. Ποια είναι η αιτία αυτής της απογοήτευσης ; Μα φυσικά οι δυνατότητες του συγκεκριμένου ανθρώπου που ξαφνικά αποφασίζει να χαραμιστεί. Ασχολήθηκε μ’ ένα άθλημα στο οποίο σίγουρα δεν θα γινόταν να είναι το ίδιο αποδοτικός. Κοινώς, ξαφνικά ο συγκεκριμένος οργανισμός αποφασίζει να υπο-λειτουργήσει, δηλαδή η παραγωγή του να είναι κάτω από τις παραγωγικές του δυνατότητες. Η επιστροφή του στο άθλημα που ανέδειξε όσο κανείς άλλος, δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Κουρασμένος αγωνίστηκε να περισώσει ότι θυμόμασταν απ’ αυτόν, αναδεικνύοντας βέβαια τους Washington Wizards και τραβώντας την προσοχή πάνω τους. Η αξιοπρέπεια του διατηρήθηκε και το παιχνίδι του παρέμεινε όμορφο αλλά αυτός δεν ήταν ο Jordan που ξέραμε.
Ο Reggie Lewis, αθλητής των Boston Celtics - της ομάδας μου- στα 28 του λιποθυμάει στο γήπεδο, στη διάρκεια των playoff του 1993, και διαπιστώνεται πως πάσχει από καρδιομυοπάθεια. Οι γιατροί του συνιστούν ξεκούραση και οπωσδήποτε όχι άθληση. Ένα απόγευμα εκείνο το καλοκαίρι παίζει αυθόρμητα μπάσκετ στη γειτονιά του και η καρδιά του τον προδίδει. Υπερέβει τις δυνατότητες του οργανισμού του. Αφήνει πίσω του δύο παιδιά και ένα όνομα που σβήνει.
Στην περίπτωση του Jordan, λοιπόν, έχουμε έναν άνθρωπο που επί χρόνια βελτιώνει την απόδοση του και στο τέλος της καριέρας του επιλέγει ή αναγκάζεται να υπο-λειτουργήσει. O Lewis αντίθετα, μετά απο χρόνια διαδοχικής βελτίωσης ξαφνικά καταρρέει, γιατί αποφασίζει να "υπερ-λειτουργήσει" κι όχι να σταματήσει ή να ρυθμίσει την συμπεριφορά του ανάλογα με τις «νέες» του δυνατότητες (αλλαγή παραδείγματος).
Το ίδιο συμβαίνει και με την οικονομία. Άλλοτε υπο-αποδίδει και άλλοτε υπερ-αποδίδει. Το ζητούμενο είναι να λειτουργεί σύμφωνα με τις δυνατότητες της και αυτός είναι ο στόχος της οικονομικής πολιτικής. Η συνολική παραγωγή εν τέλει εξαρτάται από τις παραγωγικές μας δυνατότητες οι οποίες είναι πεπερασμένες και πολύ αργά βελτιούμενες. Οι επιθυμίες μας τείνουν να γίνουν άπειρες και πιο πολύπλοκες καθώς φερόμαστε σαν να είμαστε αθάνατοι.
Βραχυχρόνια χάνουμε κάποιες φορές τον ρεαλιστικό μας στόχο (να αυξηθεί η παραγωγή χωρίς να αυξηθεί ο πληθωρισμός), αλλά το θέμα δεν είναι εκεί, την επόμενη φορά θα τον πετύχουμε, αλλά να κοιτάξουμε τον καθρέφτη και να καταλάβουμε επιτέλους ότι δεν γίνεται όλα τα παιδιά να γίνουν Jordan και να ζουν όπως θα ζούσε ο κάθε Jordan σε βάρος ίσως των αγέννητων και των μικρών παιδιών.
Πρέπει να ρυθμίσουμε τις συμπεριφορές μας και τις επιλογές μας σύμφωνα με τις δυνατότητες μας και να καταλάβουμε ότι εμείς απαρτίζουμε τον κόσμο που μας περιτριγυρίζει. Όποτε παίρνουμε μια απόφαση για οτιδήποτε, θυσιάζουμε πάντα τις εναλλακτικές επιλογές μας. Και εφόσον πάρουμε ένα δρόμο η επιστροφή, μετά από ένα σημείο, δεν είναι πια επιλογή. Η κόρη μου στην παρούσα φάση, ενδεικτικά, επιθυμώ να γίνει χορεύτρια μπαλέτου ή μουσικός. Δεν θα την πιέσω προς τα πουθενά, θα τις δώσω τα κριτήρια να αποφασίσει μόνη της εντός του πλαισίου που θα συνδιαμορφώσουμε.
Αν βελτιωθούμε εμείς (βελτίωση στην οικονομία σημαίνει ενίοτε και μείωση), δηλαδή η κοινωνική μας υποδομή (εκπαίδευση, νοσοκομεία,...), η χρηματοοικονομική υποδομή (τράπεζες, ασφάλειες, συνταξιοδοτικά,...) και η οικονομική υποδομή (γέφυρες, λιμάνια, δρόμοι, πολεοδομία...) τότε ο επόμενος Beethoven που θα γεννηθεί στην Ελλάδα ίσως να παίξει επιτέλους πιάνο κι οι αθλητές του βόλεϊ να χορέψουν διαδοχικά στον αέρα.
(Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στις 16-12-2008 στην αθλητική εφημερίδα "Volleytime" στα πλαίσια της στήλης "Απ' άλλη οπτική γωνία" που διατηρούσα την περίοδο 2008-2009)
Πέμπτη 26 Αυγούστου 2010
Σταύρος Μαυρουδέας, "Περί οικονομικής κρίσης"
Συνέντευξη του Σταύρου Μαυρουδέα, Αν. Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στους "Σχολιαστές χωρίς σύνορα".
http://sxoliastesxwrissynora.wordpress.com/2010/08/24/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b1%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%ce%b8%ce%b7%ce%b3%ce%b7%cf%84%ce%ae-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/
http://sxoliastesxwrissynora.wordpress.com/2010/08/24/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b1%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%ce%b8%ce%b7%ce%b3%ce%b7%cf%84%ce%ae-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/
Τετάρτη 25 Αυγούστου 2010
David Harvey, "Crises of Capitalism?"
http://www.youtube.com/watch?v=qOP2V_np2c0
In this RSA Animate, renowned academic David Harvey asks if it is time to look beyond capitalism towards a new social order that would allow us to live within a system that really could be responsible, just, and humane?This is based on a lecture at the RSA (www.theRSA.org).
In this RSA Animate, renowned academic David Harvey asks if it is time to look beyond capitalism towards a new social order that would allow us to live within a system that really could be responsible, just, and humane?This is based on a lecture at the RSA (www.theRSA.org).
Κυριακή 13 Ιουνίου 2010
O οικονομολόγος καθηγητής Μιχάλης Χατζηπροκοπίου (1937-2010)
Με καθυστέρηση, μαθαίνω σήμερα τον θάνατο του Μ. Χατζηπροκοπίου. Το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό είναι το πάει ο "θείος". Μια ομάδα φοιτητών του τον αποκαλούσαμε με αγάπη με αυτό το παρατσούκλι. Έπειτα σκέφτηκα το γραφείο του. Να κάθεται και να συζητάμε, πάντοτε ανοιχτός μα και κλειστός συνάμα σε μια έντονη παράλληλη εσωτερική ζωή, που κυριαρχούσε η θλίψη και μια επίγνωση βαθιά της ματαιότητας της κάθε πράξης. Με γοήτευαν επίσης οι φωτογραφίες που είχε στο γραφείο του, ο σεβασμός του για τους δασκάλους-οικονομολόγους. Κυριαρχούσαν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Μαρξ και του Κέυνς. Σκέφτομαι επίσης τα μαθήματα του "Ιστορία Οικονομικών Θεωριών" στα αμφιθέατρα του πρώτου ορόφου και το βιβλίο του (το προσωπικό του αντίτυπο από τα χρόνια της Νέας Υόρκης) της Ρίμα, "Ιστορία της οικονομικής ανάλυσης" που μου το είχε δανείσει, διαθέσιμος να μοιραστεί, να κατευθύνει. Διαβάζω τα ποιήματα του και πάλι και τον χαιρετώ.
«Έφυγε» ένας Αγιασώτης της εκπαίδευσης
Γράφει: Χρηστίδου Βαγγελιώ
13/04/2010
Έφυγε από τη ζωή, τα χαράματα της περασμένης Παρασκευής και σε ηλικία 73 ετών, ο τέως πρύτανης, καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Μιχάλης Χατζηπροκοπίου.
Έχοντας γεννηθεί το 1937 στη Λέσβο και συγκεκριμένα στην Αγιάσο, όπου μεγάλωσε και πήγε σχολείο, ο Μιχάλης Χατζηπροκοπίου έφυγε για την Αθήνα το 1955, μόλις τελείωσε το γυμνάσιο και γράφτηκε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών. Μετά το πτυχίο και τη θητεία του στο Στρατό, δούλεψε για ένα διάστημα στην «Πειραϊκή - Πατραϊκή» και από το 1965 στο ΚΕΠΕ.
Το 1967 έφυγε με υποτροφία στην Αμερική, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του. Πήρε το μάστερ και το διδακτορικό του στα οικονομικά από τα Πανεπιστήμια του Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης και του State University of New York. Aφού δίδαξε για λίγο στις ΗΠΑ και τον Καναδά, το 1974 επέστρεψε στην Ελλάδα για να διδάξει αρχικά ως επισκέπτης καθηγητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης (από το 1990 Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), στην οποία το 1975 διορίστηκε, έχοντας εκλεγεί τακτικός καθηγητής στην έδρα της Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών. Εκεί, ο Μιχάλης Χατζηπροκοπίου δίδαξε Ιστορία Οικονομικών Θεωριών, Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης, Μικροοικονομική και Μακροοικονομική Θεωρία.
Διετέλεσε, επιπλέον, αντιπρύτανης (1978 - 1979 και 1991 - 1997), πρύτανης (1979 - 1980, 1982 - 1984 και 1997 - 2000) και προπρύτανης (1980 - 1981) στην Α.Β.Σ.Θ. και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ενώ έγραψε βιβλία και πολλά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά επιστημονικών συνεδρίων.
Το 1998 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ορεινό Καταφύγιο - Ταξίδι», την οποία ακολούθησε η δεύτερη συλλογή ποιημάτων του με τίτλο «Τα σύννεφα του Αραράτ», το 2004.
Ένα «ελεύθερο πνεύμα»
Ο Μιχάλης Χατζηπροκοπίου, πατέρας μιας κόρης και δυο γιων, που περνούσε τα καλοκαίρια του στη γενέτειρά του την Αγιάσο, αντιμετώπιζε το τελευταίο διάστημα σοβαρό πρόβλημα υγείας. «Έφυγε», τελικά, νωρίς το πρωί της περασμένης Παρασκευής σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες μέρες, έχοντας δίπλα του τα μέλη της οικογένειάς του.
Σύμφωνα με παλιούς του συνεργάτες, υπήρξε ένα «ελεύθερο πνεύμα», «ένας πολύ καλός άνθρωπος και συνεργάτης, από τον ανώτερο μέχρι τον κατώτερο υπάλληλο», χαρακτηριστικά με τα οποία εξάσκησε και τα καθήκοντά του ως αντιπρύτανης, πρύτανης και προπρύτανης της Α.Β.Σ.Θ. και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Η κηδεία του τελέστηκε το μεσημέρι του περασμένου Σαββάτου στον Ιερό Ναό του Ευαγγελιστή Μάρκου, στη Θέρμη της Θεσσαλονίκης.
http://www.emprosnet.gr/Current/?EntityID=a6a997bf-b65d-4605-843f-16dda52f86ec
Κυριακή 9 Μαΐου 2010
Euro Debt Crisis?, by Petros Golitsis
Now that Milton Friedman is officially dead again (for a couple of decades), are you a Keynesian or a Marxist?
Markets do fail. The system is not sustainable without government intervention, and is depended on growth. Greeks are out of the markets. Portuguese, Italians and Spanish are close too. Now you know it for sure. Even though that you will forget it.
A market driven economy (we have no alternatives) is not sustainable without intervention, i.e. without changing levels of government spending and taxation (fiscal policy) in order to drive the economy to its productive potential. Production is always depended on productivity and productivity is based mainly on accumulated capital, on skilled labour force and on technologies. Effective use of the above factors, for a given social, economic and financial infrastructure, leads EACH economy to its trend path. Any deviations from these “smooth” increases in output, from year to year, are anomalies that all of us are partly responsible for.
For political reasons we have historically tried to integrate the non-integratable E.U.. Once Germans decided to act as a normal nation (after 65 years), with economic criteria and by being primarily interested in their own welfare, a second euro-global crisis started.
In an "ideal" world, prices and wages would be fully flexible and the system would adjust to equilibrium automatically (i.e. full employment output). So easy. Wishful thinking. Prices and wages are sticky (downwards) and there are plenty of reasons for being that way. The main one is that redistribution between economic agents (all of us) would not be "fair", at least in the short run. In the long run of course we are all dead.
Markets (i.e. all of us) exaggerate on both sides. We over invest on recovery and under invest on recessions. Thus, as long as the private sector does not invest, given the phase of the business cycle, governments must do so.
Budget deficits have to increase enormously, accumulating further public debt, in their effort to create a “sustainable” growth. Once the government has made it, once the system grows –in production terms always- by its own (i.e. through private investment), government spending must be decreased and taxation should be increased. The countries that act like it, they face no default issues and the default risk is minimized (subject to growth always).
Countries that had been running budget deficits for years are in trouble. Some years ago by doing this they had been increasing the public debt in exchange of inflation. Markets were not worried back then, as long as the global GDP had been growing. But reality comes back and makes this group of countries not to be able to follow an expansionary fiscal policy to boost the economy now that they have to, stating that they will be the last to get out from the crisis. A situation like that increases interest rates and without any political support and limited global growth it is in the nature of things eventually to go out of hand.
Markets are always the first to know. And by adding the fact that the 2008 financial crisis was resolved mainly with public money, we do conclude easily that the first financial crisis was transferred (or trasformed)eventually to the current euro debt crisis.
Olivier Blanchard, the chief economist at the International Monetary Fund (IMF), has announced his intention to support a changing inflationary target. He supports that inflation target of Central Banks must increase to 4% (from 2%). Central banks must coordinate in doing so in order not to put pressure on exchange rates and add an extra source of volatility to the system.
The new proposed inflationary target is identical with saying: "The crisis in not a euro debt crisis, but a global debt crisis". And why this is so? An increased target simply means two things. 1) Central banks of western world need to pursue a further expansionary monetary policy (in simple words: print some extra billions) and 2) redistribute income from lenders to borrowers (to heavily debted countries) given that unexpected inflation does so. Thus, the crisis is a western world global crisis.
The remaining question is simple:
Now that Milton Friedman is officially dead for a couple of decades, are you a Keynesian or a Marxist? The answer is: A neoclassical one! If wages and prices were not sticky downwards, and if western world had not accumulated such a public debt things would be smoother. At lower production levels of course or not?
Of course countries like Germany has no reason ever to eliminate public debt as long as their real interest rates are negative (i.e. on average nominal rates are lower than their inflation). Thus, they are better off by borrowing. Confused? Read it again or wait and something very close to it will be repeated at least two or three times in your lifetime. It is in the nature of "things".
Jose Garcia y Mas, The Ghost is Back Again! / Die Auferstehung…,Oil on canvas, 135 x 100 cm, 2008.
http://www.artbreak.com/work/show/115170-the-ghost-is-back-again-die-auferstehung-2008-jos-garca-y-ms
Τρίτη 27 Απριλίου 2010
Κείμενο του Γ.Προβόπουλου, διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, 27 Απριλίου 2010
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/ekthdkth2009.pdf
Η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σήμερα μια βαθιά, δομική και πολύπλευρη κρίση. Γι’ αυτό και η έξοδος από αυτή την κρίση προϋποθέτει πολυετή, επίμονη και συστηματική προσπάθεια. Απαιτεί ρήξη με το παρελθόν.
Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης είναι το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, το τεράστιο χρέος και η συνεχής διάβρωση της ανταγωνιστικής θέσης της χώρας. Τα προβλήματα αυτά προϋπήρχαν της διεθνούς κρίσης του 2008 και ήταν αναπόφευκτο, χωρίς τολμηρές και αποφασιστικές παρεμβάσεις, να οδηγήσουν, αργά ή γρήγορα, σε αδιέξοδο.
Καθώς οι παρεμβάσεις αυτές δεν έγιναν, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Παράλληλα, η διεθνής κρίση μεγέθυνε τις συσσωρευμένες επιπτώσεις των χρόνιων αδυναμιών και επιτάχυνε την πτωτική πορεία της οικονομίας. Αποτέλεσμα είναι η σημερινή κατάσταση που αποτυπώνεται στα δίδυμα ελλείμματα και στα δίδυμα χρέη, στη στενή διασύνδεση του δημόσιου ελλείμματος και χρέους με το εξωτερικό έλλειμμα και χρέος. Η σημερινή κρίση δεν αντανακλά απλώς μια παροδική, πτωτική, φάση του οικονομικού κύκλου. Και βέβαια δεν αποτυπώνεται μόνο στο δημόσιο τομέα και στο ανησυχητικό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας.
Αφορά το σύνολο της οικονομίας, τις δομές της, τις αντιλήψεις και συμπεριφορές που κυριάρχησαν επί σειρά ετών, το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήσαμε. Αυτό σημαίνει ότι η κρίση δεν επιδέχεται βραχυχρόνιες θεραπείες. Προϋποθέτει, αντίθετα, επίμονη και συστηματική προσπάθεια: μια προσπάθεια μακρά, συντεταγμένη και ρηξικέλευθη.
Μακρά, γιατί η αλλαγή των δομών που μας οδήγησαν εδώ θα είναι ένα έργο επίπονο που δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί σύντομα. Συντεταγμένη, για να εξασφαλίσουμε την ομαλή συνέχεια, με ελαχιστοποίηση των κραδασμών. Ρηξικέλευθη, γιατί δεν μπορούμε να λύσουμε τα σημερινά προβλήματα, αν συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο που σκεφτόμασταν όταν τα δημιουργούσαμε.
Η υπέρβαση της κρίσης προϋποθέτει, με άλλα λόγια, ρήξη με το παρελθόν.Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για τη σοβαρότητα της κατάστασης. Στις εκθέσεις της τονιζόταν ότι οι μακροοικονομικές ανισορροπίες θα διογκώνονταν όσο χειροτέρευε η διεθνής συγκυρία. Διατυπωνόταν, επίσης, σαφής προειδοποίηση για το ενδεχόμενο της διόγκωσης του κόστους δανεισμού. Ταυτόχρονα, υπογραμμιζόταν ότι έπρεπε να μεταδοθεί με σαφήνεια στις αγορές το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει ένα πολυετές σχέδιο ουσιαστικής δημοσιονομικής εξυγίανσης και τολμηρών διαρθρωτικών αλλαγών.Οι εξελίξεις που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν τις δυσοίωνες προβλέψεις. Η οικονομία έχει εισέλθει σε φαύλο κύκλο και δημιουργήθηκε πρωτοφανής αβεβαιότητα, που προκάλεσε μια σειρά υποβαθμίσεων της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Αυτές οδήγησαν σε μεγάλη διεύρυνση των περιθωρίων επιτοκίου, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του κόστους δανεισμού και εξυπηρέτησης του χρέους του Δημοσίου.
Η κατάσταση αυτή, στο βαθμό που παρατείνεται, επιδεινώνει τη δημοσιονομική θέση της χώρας, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη δημοσιονομική προσαρμογή, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα και ανατροφοδοτεί το κλίμα αβεβαιότητας, ασκώντας μια γενικότερη παραλυτική επίδραση. Μοναδική διέξοδος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, με τη δραστική μείωση του ελλείμματος και του χρέους και την ανάκτηση της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας. Η κρίση της ελληνικής οικονομίας εξελίσσεται σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλή αβεβαιότητα, παρά τις ενδείξεις ανάκαμψης που υπάρχουν.
Η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, που διακρίνεται μέχρι στιγμής από ασταθή βηματισμό, έχει στηριχθεί αφενός στην άσκηση διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής και αφετέρου σε επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, οι οποίες όμως τώρα επαυξάνουν τους κινδύνους για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Οι κίνδυνοι αυτοί στις ανεπτυγμένες οικονομίες επιτείνονται από: (α) τη μεγάλη αύξηση των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, (β) τις δυσμενείς δημογραφικές προοπτικές λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και (γ) τις εκτιμήσεις ότι δεν πρέπει να αναμένεται σύντομα επάνοδος της δυνητικής παραγωγής και της απασχόλησης στα προ της κρίσης επίπεδα. Πρόσθετους κινδύνους συνεπάγεται και το γεγονός ότι τα δημόσια οικονομικά είναι εκτεθειμένα σε διαταραχές που πηγάζουν από τις αγορές.
Η αβεβαιότητα για τη χρονική κλιμάκωση και την ένταση των “πολιτικών εξόδου” από τα μέτρα δημοσιονομικής ώθησης πιέζει ανοδικά τα περιθώρια επιτοκίου των κρατικών ομολόγων. Αναμένεται λοιπόν ότι στις ανεπτυγμένες χώρες τα επιτόκια χρηματοδότησης του δημόσιου χρέους θα αυξηθούν, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι χαμηλότερος απ’ ό,τι πριν από την κρίση. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων αυτών και του ρυθμού ανάπτυξης, τόσο μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή θα απαιτηθεί για να ανακοπεί η ανοδική τάση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Γι’ αυτό απαιτείται να γίνουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχυθεί ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης. Όπως είναι φανερό, όλες αυτές οι επισημάνσεις ισχύουν κατά μείζονα λόγο για την Ελλάδα.
Η κρίση που διέρχεται σήμερα η ελληνική οικονομία αποτυπώνεται στη ραγδαία υποχώρηση των βασικών οικονομικών μεγεθών και στην επιδείνωση των προοπτικών.
1ον. Αφετηρία των ιδιαίτερα δυσμενών εξελίξεων ήταν ο εκτροχιασμός των δημοσιονομικών μεγεθών. Το 2008 και το 2009 η κατάσταση χειροτέρευσε και το 2009 το έλλειμμα, όπως εγκαίρως είχε προειδοποιήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, διαμορφώθηκε σε διψήφιο ποσοστό του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα τελευταία αναθεωρημένα στοιχεία, το έλλειμμα του 2009 φθάνει το 13,6% του ΑΕΠ.
2ον. Το Δημόσιο χρέος διαμορφώθηκε το 2009 στο 115,1% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ μετά από εκείνο της Ιταλίας. Σύμφωνα δε με προβολές βάσει εύλογων παραδοχών, η άνοδος θα συνεχιστεί και ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα τείνει να σταθεροποιηθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα (130%) μόλις το 2014. Αν μάλιστα το χρέος του 2009 τελικά αναθεωρηθεί στο 120% ή 122% του ΑΕΠ – ενδεχόμενο που αναφέρει η Eurostat – θα πρέπει αυτή η προβολή να αναθεωρηθεί επί το δυσμενέστερο.Τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος είναι βεβαίως υψηλά και σε άλλες χώρες του κόσμου, στις οποίες όμως, σε αντίθεση με την Ελλάδα, χρηματοδοτούνται κυρίως από την εγχώρια αποταμίευση. Στην Ελλάδα η ακαθάριστη εθνική αποταμίευση, δημόσια και ιδιωτική μαζί, μόλις ξεπερνούσε το 5% του ΑΕΠ το 2009. Η υστέρηση της εθνικής αποταμίευσης οφείλεται κατά κύριο λόγο στα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, αλλά και στην ταχεία αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης τα τελευταία χρόνια.Η χαμηλή αποταμίευση δεν επαρκεί για να χρηματοδοτηθεί το δημόσιο χρέος από εγχώριες πηγές, με αποτέλεσμα να διογκώνονται το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και το εξωτερικό χρέος. Έτσι, το δημοσιονομικό πρόβλημα συμπλέκεται με εκείνο του εξωτερικού ελλείμματος και χρέους και τα «δίδυμα» ελλείμματα αναδεικνύονται ως η κύρια πηγή που τροφοδοτεί έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο.
3ον. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2008 έφθασε το 14,6% του ΑΕΠ και, μετά από παροδική υποχώρηση το 2009 στο 11,2% του ΑΕΠ, το πρώτο δίμηνο του 2010 έχει αρχίσει να διευρύνεται και πάλι. Το υψηλό εμπορικό έλλειμμα οφείλεται άμεσα στην απώλεια ανταγωνιστικότητας, η οποία από το 2001 μέχρι σήμερα έχει υπερβεί το 20%. Εκτιμάται εξάλλου ότι, με βάση τις σχετικές τιμές καταναλωτή αλλά και με βάση το σχετικό κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, η μείωση της ανταγωνιστικότητας είναι πιθανό να συνεχιστεί και το 2010.
4ον. Η πραγματική οικονομία έχει εισέλθει από το 2009 σε ύφεση. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε πέρυσι κατά 2%, επηρεαζόμενο κυρίως από τη μεγάλη πτώση των επενδύσεων, αλλά και της ιδιωτικής κατανάλωσης και των εξαγωγών. Στην τελευταία έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, το Μάρτιο, είχε εκτιμηθεί ότι η μείωση του ΑΕΠ θα είναι εφέτος της τάξεως του 2%. Η πρόβλεψη αυτή υπό τις παρούσες συνθήκες υπόκειται σε μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, ενώ ισχυρές εμφανίζονται οι πιθανότητες για ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση.
5ον. Η ύφεση επεκτάθηκε το 2009 σε όλους τους παραγωγικούς τομείς, επηρέασε αρνητικά την απασχόληση και διεύρυνε την ανεργία. Η συνολική απασχόληση μειώθηκε κατά 1,1%, ο αριθμός των απασχολούμενων μισθωτών μειώθηκε κατά 1,6% και το ποσοστό ανεργίας αναρριχήθηκε στο 9,5%. Για το 2010 προβλέπεται περαιτέρω πτώση της απασχόλησης, ενώ το ποσοστό ανεργίας θα προσεγγίσει το 11%.
6ον. Οι δυσμενείς εξελίξεις, κυρίως στα δημοσιονομικά μεγέθη, και ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των αγορών επιβάρυναν εν τέλει και το τραπεζικό σύστημα. Ενώ σε πολλές άλλες χώρες η κρίση εκδηλώθηκε αρχικά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και από εκεί μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία, στην Ελλάδα η φορά ήταν αντίθετη. Το τραπεζικό σύστημα κατέληξε να αντιμετωπίζει δυσχέρειες ρευστότητας, όταν η δημοσιονομική κρίση οδήγησε στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, συνακόλουθα και των τραπεζών, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Παράλληλα, η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου των καταθέσεων, λόγω και της ύφεσης, επηρέασε την εγχώρια προσφορά δανειακών κεφαλαίων. Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τα προβλήματα αυτά, ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα παρέμεινε θετικός καθ’ όλη τη διάρκεια του 2009, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη ζώνη του ευρώ, όπου υπήρξαν και περίοδοι αρνητικής μεταβολής. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα επέδειξε ισχυρές αντοχές στην διάρκεια της διεθνούς κρίσης, γεγονός στο οποίο συνετέλεσε και η παροχή άφθονης ρευστότητας από το Ευρωσύστημα με χαμηλό κόστος. Προϋπόθεση όμως για να διατηρήσει ο τραπεζικός τομέας αυτή την ανθεκτικότητά του και στο μέλλον, ιδιαίτερα εν όψει της σταδιακής απόσυρσης των έκτακτων μέτρων παροχής ρευστότητας, είναι η αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης, η οποία επηρεάζει τις λειτουργίες του, και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας.Ακόμη και τότε όμως, οι νέες συνθήκες που θα προκύψουν θα είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες στις οποίες λειτουργούσαν οι τράπεζες στο παρελθόν. Η αξιοποίηση των μέχρι σήμερα διδαγμάτων της κρίσης θα οδηγήσει σε αναμόρφωση του εποπτικού πλαισίου, την οποία επεξεργάζεται η Επιτροπή της Βασιλείας. Οφείλουν λοιπόν οι ελληνικές τράπεζες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα με διορατικότητα, λαμβάνοντας υπόψη και τις κυοφορούμενες αυτές αλλαγές.
Στην παρούσα φάση επιβάλλονται:• η διατήρηση σημαντικών περιθωρίων κεφαλαίου, πάνω από τα ελάχιστα που καθορίζουν οι εποπτικοί κανόνες,• ο σχηματισμός επαρκών προβλέψεων για την κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου,• ο εξορθολογισμός των λειτουργικών εξόδων,• η ευέλικτη και συνετή διαχείριση των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης• και κυρίως η διαμόρφωση μιας μεσοπρόθεσμης στρατηγικής που θα προβλέπει, με ρεαλισμό και προνοητικότητα, συνεργασίες και συνενώσεις δυνάμεων.Τα υγιή χρηματοοικονομικά μεγέθη, η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και η δημιουργία μεγαλύτερων και πιο εύρωστων σχημάτων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ισχυροποίηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών στις πιθανές αναταράξεις και την ομαλή πρόσβαση στις πηγές χρηματοδότησης. Θεωρώ ότι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα είναι αναπόφευκτη. Η Τράπεζα της Ελλάδος, από την πλευρά της, θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά και να παρεμβαίνει στις εξελίξεις, ώστε τα επόμενα δύσκολα βήματα να γίνουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η οικονομική πολιτικήΗ οικονομική πολιτική μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις προσανατολίστηκε σε αποφάσεις οι οποίες, αν εφαρμοστούν αποτελεσματικά και εμπλουτιστούν με τολμηρές διαρθρωτικές αλλαγές, θα θέσουν τις στέρεες βάσεις για τη σοβαρή και μακρά προσπάθεια που απαιτείται.Οι μέχρι στιγμής αποφάσεις στοχεύουν κυρίως στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας. Όσον αφορά τον πρώτο στόχο, τα συμπληρωματικά μέτρα που εξαγγέλθηκαν στις αρχές Μαρτίου βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση και κρίθηκαν θετικά από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Η αβεβαιότητα όμως και μετά την εξαγγελία των πρόσθετων μέτρων παρέμεινε ισχυρή. Οι αγορές εξακολούθησαν να τηρούν στάση αναμονής και επιφυλακτικότητας, όπως υποδηλώνει η μετέπειτα συνεχής άνοδος των περιθωρίων επιτοκίων. Η στάση αυτή των αγορών οφείλεται κατά βάση στο μεγάλο έλλειμμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Σ’ αυτό όμως προστίθενται οι ανησυχίες ως προς την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, δύο παραμέτρους από τις οποίες θα εξαρτηθεί η απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους στο μέλλον. Με άλλα λόγια, οι αγορές εξακολουθούν να εστιάζουν την προσοχή τους στην δυναμική του χρέους.Με δεδομένες τις συνθήκες αυτές είναι ιδιαίτερα θετικό ότι η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού χρηματοδοτικής στήριξης.
Εκτιμάται ότι η χρήση του μηχανισμού αυτού θα παίξει σημαντικό θετικό ρόλο στην υπέρβαση της κρίσης για τους ακόλουθους λόγους:
1ον. Βραχυχρόνια, εξασφαλίζει δανειακά κεφάλαια με σχετικά χαμηλό κόστος, αμβλύνει τις πιέσεις των αγορών και συμβάλλει στην εξομάλυνση των συνθηκών ρευστότητας και του τραπεζικού συστήματος.
2ον. Μεσοπρόθεσμα, η λειτουργία του μηχανισμού με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ επιβάλλει αυστηρότερη πειθαρχία στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, προσφέρει πολύτιμη τεχνογνωσία στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής και ενισχύει την εμπιστοσύνη των αγορών.
3ον. Μακροπρόθεσμα, το σχετικά χαμηλότερο κόστος δανεισμού μειώνει το ύψος των τόκων που θα επιβαρύνουν τις δημόσιες δαπάνες, διευκολύνοντας έτσι τη δημοσιονομική προσαρμογή.Στόχος του μηχανισμού στήριξης είναι να διευκολύνει και να εξασφαλίσει την πραγματοποίηση δομικών αλλαγών, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες και θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει η ύπαρξη του μηχανισμού να οδηγήσει σε εφησυχασμό και χαλάρωση των προσπαθειών. Το κύριο βάρος παραμένει στην πολιτεία, που έχει ακέραιη την ευθύνη να πείσει ότι η οικονομία έχει εισέλθει αμετάκλητα σε νέα τροχιά. Η συντεταγμένη και συνεπής εφαρμογή των όσων έχουν εξαγγελθεί θα συμβάλει στη σταδιακή βελτίωση του κλίματος. Για να αντιστρέψουμε οριστικά τις δυσμενείς τάσεις, πρέπει να υπερβούμε τον εαυτό μας και να εκπλήξουμε θετικά τις αγορές επιτυγχάνοντας βελτιώσεις μεγαλύτερες και από αυτές που έχουν προβλεφθεί. Συγκεκριμένα, θα έχει μεγάλη σημασία για το γενικότερο οικονομικό κλίμα, αν η δημοσιονομική εξυγίανση στο σκέλος των δαπανών προχωρήσει ακόμη περισσότερο από ό,τι μέχρι στιγμής προγραμματίζεται, ώστε να επιτευχθεί εφέτος μείωση του ελλείμματος μεγαλύτερη και του 5% του ΑΕΠ, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το έλλειμμα του 2009 αναθεωρήθηκε σε 13,6% και μπορεί να αναθεωρηθεί περαιτέρω. Η προσαρμογή αυτή είναι εφικτή αν επιδιωχθούν, με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ταχύτερο βηματισμό, ο περιορισμός της σπατάλης και η συγχώνευση ή και κατάργηση φορέων του δημόσιου τομέα, που δεν προσφέρουν πραγματικό έργο.
Η μείωση των δαπανών είναι άλλωστε η αρμόζουσα επιλογή για την επίτευξη των φιλόδοξων δημοσιονομικών στόχων και για τα επόμενα δύο έτη, δεδομένου ότι ενδεχόμενη περαιτέρω αύξηση των φορολογικών συντελεστών θα είχε δυσμενέστατες συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα. Θα πετύχαινε δηλαδή αποτελέσματα αντίθετα από τα επιθυμητά: συρρίκνωση αντί αύξησης των εσόδων. Η προτεινόμενη επιτάχυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής ήδη από εφέτος, με περικοπή των δαπανών και εξορθολογισμό της λειτουργίας του δημόσιου τομέα θα εκπλήξει όντως θετικά τις αγορές και θα συμβάλει στην ταχύτερη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί περαιτέρω το κόστος δανεισμού του Δημοσίου, με αλυσιδωτές ευνοϊκές επιδράσεις στο κόστος δανεισμού των τραπεζών και κατ’ επέκταση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να εισέλθει το συντομότερο δυνατόν σ’ ένα νέο ενάρετο κύκλο διαρκείας.
Σήμερα, η δημοσιονομική εξυγίανση είναι το πρώτο και σημαντικότερο όπλο για την ανάπτυξη. Αλλά μόνη της δεν αρκεί. Η απάντησή μας στην κρίση πρέπει να έχει δίδυμη στόχευση, όπως δίδυμες ήταν και οι αιτίες που μας οδήγησαν εδώ. Η δημοσιονομική εξυγίανση πρέπει δηλαδή να συνοδευθεί από μια συστηματική προσπάθεια για την ανάκτηση της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας, με την επιδίωξη συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων ετησίως. Στις παρούσες εξάλλου συνθήκες, το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας δεν μπορεί να βασιστεί στην κατανάλωση, ιδιωτική και δημόσια, όπως έγινε δυστυχώς στο παρελθόν. Πρέπει, αντίθετα, να στηριχθεί στις επενδύσεις και τις εξαγωγές.
Η ελληνική οικονομία, από τις πιο εσωστρεφείς στην Ευρώπη, πρέπει τώρα να ενισχύσει την εξωστρέφειά της. Αυτό όμως θα είναι αδύνατο αν δεν υπάρξει ουσιαστική αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας, με τολμηρές διαρθρωτικές αλλαγές. Στόχοι των αλλαγών αυτών πρέπει να είναι:α. Ο αναπροσανατολισμός του παραγωγικού προτύπου με έμφαση σε δυο αλληλένδετα στοιχεία: πρώτον, τις επενδύσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα και, δεύτερον, τον εξαγωγικό προσανατολισμό.β. Η ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών προϊόντων και εργασίας, ώστε αφενός η εξέλιξη στο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος να υποστηρίζει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αφετέρου το κόστος αυτό να μη μεταφέρεται αδικαιολόγητα στις τελικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών.γ. Η βελτίωση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ασκείται η επιχειρηματική δραστηριότητα με την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, την εξάλειψη της διαφθοράς και τον εκσυγχρονισμό των λειτουργιών της δημόσιας διοίκησης.δ. Η ταχεία και αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων κοινοτικών πόρων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς.στ. Η προώθηση της καθαρής ή «πράσινης» ανάπτυξης και η αλλαγή του σημερινού προτύπου παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας.ζ. Η αναβάθμιση της παιδείας και η ενθάρρυνση της καινοτομίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας.Οι αλλαγές που απαιτούνται είναι εξαιρετικά επείγουσες. Τα μεγάλα προβλήματα που επί τόσα χρόνια διστάσαμε να αντιμετωπίσουμε βρίσκονται τώρα μπροστά μας.
Γι’ αυτό είναι ιστορικές οι ευθύνες που οφείλουμε όλοι να αναλάβουμε μπροστά στη μεγάλη πρόκληση. Ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση θα είναι μακρύς και δύσβατος.
Θα χρειαστούν λοιπόν περισσότερες και μεγαλύτερης διάρκειας προσπάθειες από όλους. Η πορεία των επόμενων χρόνων θα προσδιοριστεί σε μεγάλο βαθμό από το στόχο που θα επιλέξουμε και από την προσήλωσή μας σ’ αυτόν. Θέλουμε μια Ελλάδα εγκλωβισμένη σε μια ισορροπία χαμηλών δυνατοτήτων ή μια Ελλάδα σύγχρονη και δυναμική; Και επειδή ασφαλώς θέλουμε το δεύτερο, είναι βέβαιο ότι δεν μπορούμε πλέον να πορευθούμε με τις συνταγές του παρελθόντος, δηλαδή: • με μυωπική επιλογή του παρόντος εις βάρος του μέλλοντος,• με καταναλωτική συμπεριφορά, στα όρια του ευδαιμονισμού, που υπερβαίνει κατά πολύ τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας,• με επιλεκτική και κατά το δοκούν εφαρμογή των θεσμών και των νόμων, • με μετάθεση των ευθυνών στους άλλους, • με άρνηση κάθε προσπάθειας για οικοδόμηση συναίνεσης, • με ιδεοληπτικές ερμηνείες της πραγματικότητας, • με την απαίτηση της διατήρησης κεκτημένων που αντιστρατεύονται το συμφέρον της κοινωνίας στο σύνολό της, • με κοντόφθαλμη επιδίωξη του εύκολου κέρδους στο βραχύτερο χρονικό διάστημα.
Όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν, αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την παρούσα βαθιά κρίση. Πρέπει τώρα να μετατοπίσουμε την έμφαση στο μέλλον και να πραγματοποιήσουμε με γρήγορο βηματισμό τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η σημερινή κρίση δεν μοιάζει σε τίποτα με όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, τουλάχιστον στη μεταπολεμική μας ιστορία. Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με λογικές άλλων εποχών. Η συνειδητοποίηση του μεγέθους των προβλημάτων από όλους μας θα συμβάλει στην οικοδόμηση της κοινωνικής συναίνεσης, που είναι αναγκαία στη δύσκολη πορεία που έχουμε μπροστά μας. Μια πορεία που θα στηρίξει τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας, διασφαλίζοντας έτσι την κοινωνική συνοχή.Εδώ αναδεικνύεται ο σύνθετος ρόλος που αναλαμβάνει σήμερα η κυβέρνηση, η οποία καλείται, με επιμονή και αποτελεσματικότητα, να υπερβεί εμπόδια, να κάμψει αγκυλώσεις του παρελθόντος, να ανοίξει νέους δρόμους και να καταδείξει με πειστικότητα ότι το τελικό όφελος από τη μακρά προσπάθεια θα υπερβεί κατά πολύ το κόστος που καλούμεθα να καταβάλουμε στη διαδρομή.Οι μέχρι σήμερα αποφάσεις της είναι ελπιδοφόρες, καθώς η οικονομική πολιτική στρέφεται σταδιακά προς αυτές τις κατευθύνσεις και επιχειρεί να χαράξει μια νέα πορεία.
Στην πορεία αυτή θα πρέπει να έχει την υποστήριξη όλων.Η διαδρομή θα είναι μακρά και επίπονη. Δεν υπάρχει όμως άλλη επιλογή. Έχουμε ιστορικό καθήκον να τη διανύσουμε έως το τέλος, επιστρατεύοντας δυνάμεις, ικανότητες και χαρίσματα που υπάρχουν σ’ αυτή τη χώρα και έχουν αναδειχθεί σε άλλες περιόδους κρίσης στο παρελθόν, με θαυμαστά αποτελέσματα.
Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης είναι το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, το τεράστιο χρέος και η συνεχής διάβρωση της ανταγωνιστικής θέσης της χώρας. Τα προβλήματα αυτά προϋπήρχαν της διεθνούς κρίσης του 2008 και ήταν αναπόφευκτο, χωρίς τολμηρές και αποφασιστικές παρεμβάσεις, να οδηγήσουν, αργά ή γρήγορα, σε αδιέξοδο.
Καθώς οι παρεμβάσεις αυτές δεν έγιναν, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Παράλληλα, η διεθνής κρίση μεγέθυνε τις συσσωρευμένες επιπτώσεις των χρόνιων αδυναμιών και επιτάχυνε την πτωτική πορεία της οικονομίας. Αποτέλεσμα είναι η σημερινή κατάσταση που αποτυπώνεται στα δίδυμα ελλείμματα και στα δίδυμα χρέη, στη στενή διασύνδεση του δημόσιου ελλείμματος και χρέους με το εξωτερικό έλλειμμα και χρέος. Η σημερινή κρίση δεν αντανακλά απλώς μια παροδική, πτωτική, φάση του οικονομικού κύκλου. Και βέβαια δεν αποτυπώνεται μόνο στο δημόσιο τομέα και στο ανησυχητικό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας.
Αφορά το σύνολο της οικονομίας, τις δομές της, τις αντιλήψεις και συμπεριφορές που κυριάρχησαν επί σειρά ετών, το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήσαμε. Αυτό σημαίνει ότι η κρίση δεν επιδέχεται βραχυχρόνιες θεραπείες. Προϋποθέτει, αντίθετα, επίμονη και συστηματική προσπάθεια: μια προσπάθεια μακρά, συντεταγμένη και ρηξικέλευθη.
Μακρά, γιατί η αλλαγή των δομών που μας οδήγησαν εδώ θα είναι ένα έργο επίπονο που δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί σύντομα. Συντεταγμένη, για να εξασφαλίσουμε την ομαλή συνέχεια, με ελαχιστοποίηση των κραδασμών. Ρηξικέλευθη, γιατί δεν μπορούμε να λύσουμε τα σημερινά προβλήματα, αν συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο που σκεφτόμασταν όταν τα δημιουργούσαμε.
Η υπέρβαση της κρίσης προϋποθέτει, με άλλα λόγια, ρήξη με το παρελθόν.Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για τη σοβαρότητα της κατάστασης. Στις εκθέσεις της τονιζόταν ότι οι μακροοικονομικές ανισορροπίες θα διογκώνονταν όσο χειροτέρευε η διεθνής συγκυρία. Διατυπωνόταν, επίσης, σαφής προειδοποίηση για το ενδεχόμενο της διόγκωσης του κόστους δανεισμού. Ταυτόχρονα, υπογραμμιζόταν ότι έπρεπε να μεταδοθεί με σαφήνεια στις αγορές το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει ένα πολυετές σχέδιο ουσιαστικής δημοσιονομικής εξυγίανσης και τολμηρών διαρθρωτικών αλλαγών.Οι εξελίξεις που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν τις δυσοίωνες προβλέψεις. Η οικονομία έχει εισέλθει σε φαύλο κύκλο και δημιουργήθηκε πρωτοφανής αβεβαιότητα, που προκάλεσε μια σειρά υποβαθμίσεων της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Αυτές οδήγησαν σε μεγάλη διεύρυνση των περιθωρίων επιτοκίου, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του κόστους δανεισμού και εξυπηρέτησης του χρέους του Δημοσίου.
Η κατάσταση αυτή, στο βαθμό που παρατείνεται, επιδεινώνει τη δημοσιονομική θέση της χώρας, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη δημοσιονομική προσαρμογή, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα και ανατροφοδοτεί το κλίμα αβεβαιότητας, ασκώντας μια γενικότερη παραλυτική επίδραση. Μοναδική διέξοδος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, με τη δραστική μείωση του ελλείμματος και του χρέους και την ανάκτηση της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας. Η κρίση της ελληνικής οικονομίας εξελίσσεται σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλή αβεβαιότητα, παρά τις ενδείξεις ανάκαμψης που υπάρχουν.
Η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, που διακρίνεται μέχρι στιγμής από ασταθή βηματισμό, έχει στηριχθεί αφενός στην άσκηση διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής και αφετέρου σε επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, οι οποίες όμως τώρα επαυξάνουν τους κινδύνους για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Οι κίνδυνοι αυτοί στις ανεπτυγμένες οικονομίες επιτείνονται από: (α) τη μεγάλη αύξηση των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, (β) τις δυσμενείς δημογραφικές προοπτικές λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και (γ) τις εκτιμήσεις ότι δεν πρέπει να αναμένεται σύντομα επάνοδος της δυνητικής παραγωγής και της απασχόλησης στα προ της κρίσης επίπεδα. Πρόσθετους κινδύνους συνεπάγεται και το γεγονός ότι τα δημόσια οικονομικά είναι εκτεθειμένα σε διαταραχές που πηγάζουν από τις αγορές.
Η αβεβαιότητα για τη χρονική κλιμάκωση και την ένταση των “πολιτικών εξόδου” από τα μέτρα δημοσιονομικής ώθησης πιέζει ανοδικά τα περιθώρια επιτοκίου των κρατικών ομολόγων. Αναμένεται λοιπόν ότι στις ανεπτυγμένες χώρες τα επιτόκια χρηματοδότησης του δημόσιου χρέους θα αυξηθούν, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι χαμηλότερος απ’ ό,τι πριν από την κρίση. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων αυτών και του ρυθμού ανάπτυξης, τόσο μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή θα απαιτηθεί για να ανακοπεί η ανοδική τάση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Γι’ αυτό απαιτείται να γίνουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχυθεί ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης. Όπως είναι φανερό, όλες αυτές οι επισημάνσεις ισχύουν κατά μείζονα λόγο για την Ελλάδα.
Η κρίση που διέρχεται σήμερα η ελληνική οικονομία αποτυπώνεται στη ραγδαία υποχώρηση των βασικών οικονομικών μεγεθών και στην επιδείνωση των προοπτικών.
1ον. Αφετηρία των ιδιαίτερα δυσμενών εξελίξεων ήταν ο εκτροχιασμός των δημοσιονομικών μεγεθών. Το 2008 και το 2009 η κατάσταση χειροτέρευσε και το 2009 το έλλειμμα, όπως εγκαίρως είχε προειδοποιήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, διαμορφώθηκε σε διψήφιο ποσοστό του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα τελευταία αναθεωρημένα στοιχεία, το έλλειμμα του 2009 φθάνει το 13,6% του ΑΕΠ.
2ον. Το Δημόσιο χρέος διαμορφώθηκε το 2009 στο 115,1% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ μετά από εκείνο της Ιταλίας. Σύμφωνα δε με προβολές βάσει εύλογων παραδοχών, η άνοδος θα συνεχιστεί και ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα τείνει να σταθεροποιηθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα (130%) μόλις το 2014. Αν μάλιστα το χρέος του 2009 τελικά αναθεωρηθεί στο 120% ή 122% του ΑΕΠ – ενδεχόμενο που αναφέρει η Eurostat – θα πρέπει αυτή η προβολή να αναθεωρηθεί επί το δυσμενέστερο.Τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος είναι βεβαίως υψηλά και σε άλλες χώρες του κόσμου, στις οποίες όμως, σε αντίθεση με την Ελλάδα, χρηματοδοτούνται κυρίως από την εγχώρια αποταμίευση. Στην Ελλάδα η ακαθάριστη εθνική αποταμίευση, δημόσια και ιδιωτική μαζί, μόλις ξεπερνούσε το 5% του ΑΕΠ το 2009. Η υστέρηση της εθνικής αποταμίευσης οφείλεται κατά κύριο λόγο στα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, αλλά και στην ταχεία αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης τα τελευταία χρόνια.Η χαμηλή αποταμίευση δεν επαρκεί για να χρηματοδοτηθεί το δημόσιο χρέος από εγχώριες πηγές, με αποτέλεσμα να διογκώνονται το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και το εξωτερικό χρέος. Έτσι, το δημοσιονομικό πρόβλημα συμπλέκεται με εκείνο του εξωτερικού ελλείμματος και χρέους και τα «δίδυμα» ελλείμματα αναδεικνύονται ως η κύρια πηγή που τροφοδοτεί έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο.
3ον. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2008 έφθασε το 14,6% του ΑΕΠ και, μετά από παροδική υποχώρηση το 2009 στο 11,2% του ΑΕΠ, το πρώτο δίμηνο του 2010 έχει αρχίσει να διευρύνεται και πάλι. Το υψηλό εμπορικό έλλειμμα οφείλεται άμεσα στην απώλεια ανταγωνιστικότητας, η οποία από το 2001 μέχρι σήμερα έχει υπερβεί το 20%. Εκτιμάται εξάλλου ότι, με βάση τις σχετικές τιμές καταναλωτή αλλά και με βάση το σχετικό κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, η μείωση της ανταγωνιστικότητας είναι πιθανό να συνεχιστεί και το 2010.
4ον. Η πραγματική οικονομία έχει εισέλθει από το 2009 σε ύφεση. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε πέρυσι κατά 2%, επηρεαζόμενο κυρίως από τη μεγάλη πτώση των επενδύσεων, αλλά και της ιδιωτικής κατανάλωσης και των εξαγωγών. Στην τελευταία έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, το Μάρτιο, είχε εκτιμηθεί ότι η μείωση του ΑΕΠ θα είναι εφέτος της τάξεως του 2%. Η πρόβλεψη αυτή υπό τις παρούσες συνθήκες υπόκειται σε μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, ενώ ισχυρές εμφανίζονται οι πιθανότητες για ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση.
5ον. Η ύφεση επεκτάθηκε το 2009 σε όλους τους παραγωγικούς τομείς, επηρέασε αρνητικά την απασχόληση και διεύρυνε την ανεργία. Η συνολική απασχόληση μειώθηκε κατά 1,1%, ο αριθμός των απασχολούμενων μισθωτών μειώθηκε κατά 1,6% και το ποσοστό ανεργίας αναρριχήθηκε στο 9,5%. Για το 2010 προβλέπεται περαιτέρω πτώση της απασχόλησης, ενώ το ποσοστό ανεργίας θα προσεγγίσει το 11%.
6ον. Οι δυσμενείς εξελίξεις, κυρίως στα δημοσιονομικά μεγέθη, και ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των αγορών επιβάρυναν εν τέλει και το τραπεζικό σύστημα. Ενώ σε πολλές άλλες χώρες η κρίση εκδηλώθηκε αρχικά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και από εκεί μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία, στην Ελλάδα η φορά ήταν αντίθετη. Το τραπεζικό σύστημα κατέληξε να αντιμετωπίζει δυσχέρειες ρευστότητας, όταν η δημοσιονομική κρίση οδήγησε στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, συνακόλουθα και των τραπεζών, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Παράλληλα, η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου των καταθέσεων, λόγω και της ύφεσης, επηρέασε την εγχώρια προσφορά δανειακών κεφαλαίων. Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τα προβλήματα αυτά, ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα παρέμεινε θετικός καθ’ όλη τη διάρκεια του 2009, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη ζώνη του ευρώ, όπου υπήρξαν και περίοδοι αρνητικής μεταβολής. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα επέδειξε ισχυρές αντοχές στην διάρκεια της διεθνούς κρίσης, γεγονός στο οποίο συνετέλεσε και η παροχή άφθονης ρευστότητας από το Ευρωσύστημα με χαμηλό κόστος. Προϋπόθεση όμως για να διατηρήσει ο τραπεζικός τομέας αυτή την ανθεκτικότητά του και στο μέλλον, ιδιαίτερα εν όψει της σταδιακής απόσυρσης των έκτακτων μέτρων παροχής ρευστότητας, είναι η αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης, η οποία επηρεάζει τις λειτουργίες του, και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας.Ακόμη και τότε όμως, οι νέες συνθήκες που θα προκύψουν θα είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες στις οποίες λειτουργούσαν οι τράπεζες στο παρελθόν. Η αξιοποίηση των μέχρι σήμερα διδαγμάτων της κρίσης θα οδηγήσει σε αναμόρφωση του εποπτικού πλαισίου, την οποία επεξεργάζεται η Επιτροπή της Βασιλείας. Οφείλουν λοιπόν οι ελληνικές τράπεζες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα με διορατικότητα, λαμβάνοντας υπόψη και τις κυοφορούμενες αυτές αλλαγές.
Στην παρούσα φάση επιβάλλονται:• η διατήρηση σημαντικών περιθωρίων κεφαλαίου, πάνω από τα ελάχιστα που καθορίζουν οι εποπτικοί κανόνες,• ο σχηματισμός επαρκών προβλέψεων για την κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου,• ο εξορθολογισμός των λειτουργικών εξόδων,• η ευέλικτη και συνετή διαχείριση των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης• και κυρίως η διαμόρφωση μιας μεσοπρόθεσμης στρατηγικής που θα προβλέπει, με ρεαλισμό και προνοητικότητα, συνεργασίες και συνενώσεις δυνάμεων.Τα υγιή χρηματοοικονομικά μεγέθη, η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και η δημιουργία μεγαλύτερων και πιο εύρωστων σχημάτων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ισχυροποίηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών στις πιθανές αναταράξεις και την ομαλή πρόσβαση στις πηγές χρηματοδότησης. Θεωρώ ότι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα είναι αναπόφευκτη. Η Τράπεζα της Ελλάδος, από την πλευρά της, θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά και να παρεμβαίνει στις εξελίξεις, ώστε τα επόμενα δύσκολα βήματα να γίνουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η οικονομική πολιτικήΗ οικονομική πολιτική μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις προσανατολίστηκε σε αποφάσεις οι οποίες, αν εφαρμοστούν αποτελεσματικά και εμπλουτιστούν με τολμηρές διαρθρωτικές αλλαγές, θα θέσουν τις στέρεες βάσεις για τη σοβαρή και μακρά προσπάθεια που απαιτείται.Οι μέχρι στιγμής αποφάσεις στοχεύουν κυρίως στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας. Όσον αφορά τον πρώτο στόχο, τα συμπληρωματικά μέτρα που εξαγγέλθηκαν στις αρχές Μαρτίου βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση και κρίθηκαν θετικά από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Η αβεβαιότητα όμως και μετά την εξαγγελία των πρόσθετων μέτρων παρέμεινε ισχυρή. Οι αγορές εξακολούθησαν να τηρούν στάση αναμονής και επιφυλακτικότητας, όπως υποδηλώνει η μετέπειτα συνεχής άνοδος των περιθωρίων επιτοκίων. Η στάση αυτή των αγορών οφείλεται κατά βάση στο μεγάλο έλλειμμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Σ’ αυτό όμως προστίθενται οι ανησυχίες ως προς την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, δύο παραμέτρους από τις οποίες θα εξαρτηθεί η απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους στο μέλλον. Με άλλα λόγια, οι αγορές εξακολουθούν να εστιάζουν την προσοχή τους στην δυναμική του χρέους.Με δεδομένες τις συνθήκες αυτές είναι ιδιαίτερα θετικό ότι η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού χρηματοδοτικής στήριξης.
Εκτιμάται ότι η χρήση του μηχανισμού αυτού θα παίξει σημαντικό θετικό ρόλο στην υπέρβαση της κρίσης για τους ακόλουθους λόγους:
1ον. Βραχυχρόνια, εξασφαλίζει δανειακά κεφάλαια με σχετικά χαμηλό κόστος, αμβλύνει τις πιέσεις των αγορών και συμβάλλει στην εξομάλυνση των συνθηκών ρευστότητας και του τραπεζικού συστήματος.
2ον. Μεσοπρόθεσμα, η λειτουργία του μηχανισμού με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ επιβάλλει αυστηρότερη πειθαρχία στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, προσφέρει πολύτιμη τεχνογνωσία στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής και ενισχύει την εμπιστοσύνη των αγορών.
3ον. Μακροπρόθεσμα, το σχετικά χαμηλότερο κόστος δανεισμού μειώνει το ύψος των τόκων που θα επιβαρύνουν τις δημόσιες δαπάνες, διευκολύνοντας έτσι τη δημοσιονομική προσαρμογή.Στόχος του μηχανισμού στήριξης είναι να διευκολύνει και να εξασφαλίσει την πραγματοποίηση δομικών αλλαγών, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες και θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει η ύπαρξη του μηχανισμού να οδηγήσει σε εφησυχασμό και χαλάρωση των προσπαθειών. Το κύριο βάρος παραμένει στην πολιτεία, που έχει ακέραιη την ευθύνη να πείσει ότι η οικονομία έχει εισέλθει αμετάκλητα σε νέα τροχιά. Η συντεταγμένη και συνεπής εφαρμογή των όσων έχουν εξαγγελθεί θα συμβάλει στη σταδιακή βελτίωση του κλίματος. Για να αντιστρέψουμε οριστικά τις δυσμενείς τάσεις, πρέπει να υπερβούμε τον εαυτό μας και να εκπλήξουμε θετικά τις αγορές επιτυγχάνοντας βελτιώσεις μεγαλύτερες και από αυτές που έχουν προβλεφθεί. Συγκεκριμένα, θα έχει μεγάλη σημασία για το γενικότερο οικονομικό κλίμα, αν η δημοσιονομική εξυγίανση στο σκέλος των δαπανών προχωρήσει ακόμη περισσότερο από ό,τι μέχρι στιγμής προγραμματίζεται, ώστε να επιτευχθεί εφέτος μείωση του ελλείμματος μεγαλύτερη και του 5% του ΑΕΠ, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το έλλειμμα του 2009 αναθεωρήθηκε σε 13,6% και μπορεί να αναθεωρηθεί περαιτέρω. Η προσαρμογή αυτή είναι εφικτή αν επιδιωχθούν, με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ταχύτερο βηματισμό, ο περιορισμός της σπατάλης και η συγχώνευση ή και κατάργηση φορέων του δημόσιου τομέα, που δεν προσφέρουν πραγματικό έργο.
Η μείωση των δαπανών είναι άλλωστε η αρμόζουσα επιλογή για την επίτευξη των φιλόδοξων δημοσιονομικών στόχων και για τα επόμενα δύο έτη, δεδομένου ότι ενδεχόμενη περαιτέρω αύξηση των φορολογικών συντελεστών θα είχε δυσμενέστατες συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα. Θα πετύχαινε δηλαδή αποτελέσματα αντίθετα από τα επιθυμητά: συρρίκνωση αντί αύξησης των εσόδων. Η προτεινόμενη επιτάχυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής ήδη από εφέτος, με περικοπή των δαπανών και εξορθολογισμό της λειτουργίας του δημόσιου τομέα θα εκπλήξει όντως θετικά τις αγορές και θα συμβάλει στην ταχύτερη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί περαιτέρω το κόστος δανεισμού του Δημοσίου, με αλυσιδωτές ευνοϊκές επιδράσεις στο κόστος δανεισμού των τραπεζών και κατ’ επέκταση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να εισέλθει το συντομότερο δυνατόν σ’ ένα νέο ενάρετο κύκλο διαρκείας.
Σήμερα, η δημοσιονομική εξυγίανση είναι το πρώτο και σημαντικότερο όπλο για την ανάπτυξη. Αλλά μόνη της δεν αρκεί. Η απάντησή μας στην κρίση πρέπει να έχει δίδυμη στόχευση, όπως δίδυμες ήταν και οι αιτίες που μας οδήγησαν εδώ. Η δημοσιονομική εξυγίανση πρέπει δηλαδή να συνοδευθεί από μια συστηματική προσπάθεια για την ανάκτηση της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας, με την επιδίωξη συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων ετησίως. Στις παρούσες εξάλλου συνθήκες, το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας δεν μπορεί να βασιστεί στην κατανάλωση, ιδιωτική και δημόσια, όπως έγινε δυστυχώς στο παρελθόν. Πρέπει, αντίθετα, να στηριχθεί στις επενδύσεις και τις εξαγωγές.
Η ελληνική οικονομία, από τις πιο εσωστρεφείς στην Ευρώπη, πρέπει τώρα να ενισχύσει την εξωστρέφειά της. Αυτό όμως θα είναι αδύνατο αν δεν υπάρξει ουσιαστική αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας, με τολμηρές διαρθρωτικές αλλαγές. Στόχοι των αλλαγών αυτών πρέπει να είναι:α. Ο αναπροσανατολισμός του παραγωγικού προτύπου με έμφαση σε δυο αλληλένδετα στοιχεία: πρώτον, τις επενδύσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα και, δεύτερον, τον εξαγωγικό προσανατολισμό.β. Η ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών προϊόντων και εργασίας, ώστε αφενός η εξέλιξη στο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος να υποστηρίζει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αφετέρου το κόστος αυτό να μη μεταφέρεται αδικαιολόγητα στις τελικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών.γ. Η βελτίωση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ασκείται η επιχειρηματική δραστηριότητα με την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, την εξάλειψη της διαφθοράς και τον εκσυγχρονισμό των λειτουργιών της δημόσιας διοίκησης.δ. Η ταχεία και αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων κοινοτικών πόρων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς.στ. Η προώθηση της καθαρής ή «πράσινης» ανάπτυξης και η αλλαγή του σημερινού προτύπου παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας.ζ. Η αναβάθμιση της παιδείας και η ενθάρρυνση της καινοτομίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας.Οι αλλαγές που απαιτούνται είναι εξαιρετικά επείγουσες. Τα μεγάλα προβλήματα που επί τόσα χρόνια διστάσαμε να αντιμετωπίσουμε βρίσκονται τώρα μπροστά μας.
Γι’ αυτό είναι ιστορικές οι ευθύνες που οφείλουμε όλοι να αναλάβουμε μπροστά στη μεγάλη πρόκληση. Ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση θα είναι μακρύς και δύσβατος.
Θα χρειαστούν λοιπόν περισσότερες και μεγαλύτερης διάρκειας προσπάθειες από όλους. Η πορεία των επόμενων χρόνων θα προσδιοριστεί σε μεγάλο βαθμό από το στόχο που θα επιλέξουμε και από την προσήλωσή μας σ’ αυτόν. Θέλουμε μια Ελλάδα εγκλωβισμένη σε μια ισορροπία χαμηλών δυνατοτήτων ή μια Ελλάδα σύγχρονη και δυναμική; Και επειδή ασφαλώς θέλουμε το δεύτερο, είναι βέβαιο ότι δεν μπορούμε πλέον να πορευθούμε με τις συνταγές του παρελθόντος, δηλαδή: • με μυωπική επιλογή του παρόντος εις βάρος του μέλλοντος,• με καταναλωτική συμπεριφορά, στα όρια του ευδαιμονισμού, που υπερβαίνει κατά πολύ τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας,• με επιλεκτική και κατά το δοκούν εφαρμογή των θεσμών και των νόμων, • με μετάθεση των ευθυνών στους άλλους, • με άρνηση κάθε προσπάθειας για οικοδόμηση συναίνεσης, • με ιδεοληπτικές ερμηνείες της πραγματικότητας, • με την απαίτηση της διατήρησης κεκτημένων που αντιστρατεύονται το συμφέρον της κοινωνίας στο σύνολό της, • με κοντόφθαλμη επιδίωξη του εύκολου κέρδους στο βραχύτερο χρονικό διάστημα.
Όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν, αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την παρούσα βαθιά κρίση. Πρέπει τώρα να μετατοπίσουμε την έμφαση στο μέλλον και να πραγματοποιήσουμε με γρήγορο βηματισμό τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η σημερινή κρίση δεν μοιάζει σε τίποτα με όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, τουλάχιστον στη μεταπολεμική μας ιστορία. Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με λογικές άλλων εποχών. Η συνειδητοποίηση του μεγέθους των προβλημάτων από όλους μας θα συμβάλει στην οικοδόμηση της κοινωνικής συναίνεσης, που είναι αναγκαία στη δύσκολη πορεία που έχουμε μπροστά μας. Μια πορεία που θα στηρίξει τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας, διασφαλίζοντας έτσι την κοινωνική συνοχή.Εδώ αναδεικνύεται ο σύνθετος ρόλος που αναλαμβάνει σήμερα η κυβέρνηση, η οποία καλείται, με επιμονή και αποτελεσματικότητα, να υπερβεί εμπόδια, να κάμψει αγκυλώσεις του παρελθόντος, να ανοίξει νέους δρόμους και να καταδείξει με πειστικότητα ότι το τελικό όφελος από τη μακρά προσπάθεια θα υπερβεί κατά πολύ το κόστος που καλούμεθα να καταβάλουμε στη διαδρομή.Οι μέχρι σήμερα αποφάσεις της είναι ελπιδοφόρες, καθώς η οικονομική πολιτική στρέφεται σταδιακά προς αυτές τις κατευθύνσεις και επιχειρεί να χαράξει μια νέα πορεία.
Στην πορεία αυτή θα πρέπει να έχει την υποστήριξη όλων.Η διαδρομή θα είναι μακρά και επίπονη. Δεν υπάρχει όμως άλλη επιλογή. Έχουμε ιστορικό καθήκον να τη διανύσουμε έως το τέλος, επιστρατεύοντας δυνάμεις, ικανότητες και χαρίσματα που υπάρχουν σ’ αυτή τη χώρα και έχουν αναδειχθεί σε άλλες περιόδους κρίσης στο παρελθόν, με θαυμαστά αποτελέσματα.
Το δημόσιο χρέος. Εκθετική συνάρτηση;
Η δυναμική του ποιείν (www.poiein.gr) με τις 2061 χθεσινές επισκέψεις (3/3/2010) είναι αντίστοιχη του ελληνικού δημοσίου χρέους. Εύχομαι να γίνουν οι επισκέψεις εκθετική συνάρτηση και να φτάσουν γρήγορα τις 20000!
Χαμός! Τα μέτρα που πάρθηκαν εχθές τελικά είχαν ως σκοπό να καταστείλουν τη δυναμική του ποιείν. Συνωμοσία των δεξιών και των κερδοσκόπων. Μα εμεις της γης οι κολασμένοι θα αντισταθούμε!!!Μαμά!!! Βοήθεια μας ανεβάζουν το spread φτάνει τις 300μονάδες, ελπίζω να μην είναι εκατοστά τα 300! που μας έρχονται απο πίσω, σαν θαρραλέοι σαν έτοιμοι από καιρό…
Οι 300 ψόφησαν!!! Μα πως! και Θερμοπύλες δεν ΥΠΑΡΧΟΥΝ!!!, το είπε κι ο ποιητής από την Αίγυπτο καθώς κι ο Αλογοσκούφης που καθησύχαζε τακτικά τον Κωστάκη!!!(σε αυτούς δανείσαν τα λαμόγια και τελειώσαν τα λεφτά στους πολιτικούς και στους Αιγύπτιους, για όλα φταίνε οι άλλοι, εγώ γεννήθηκε φτωχός και μόνος, μην με ενοχλείτε και έχω τα υπαρξιακά μου και την απλή version της Καγιέν, ο δυστυχισμένος, ο νταλικιέρης!!! Πούλησα το χωράφι της γιαγιάς για να την επάρω και τώρα μου ανεβάσαν τον φόρο στη βενζίνη και δεν μπορώ να τη συντηρήσω ο φτωχός ο ΚουΚουΕςΕς, των λεφτάδων τα λεφτά δεν ήτανε ποτέ δικά μου! Ωιμέ!
Μα γιατί μπαμπά!!! Οι Τούρκοι φταίνε! Οι γερμανοί μα όχι εμείς!! Οι άλλοι φταίνε! Δώσε και μένα μπάρμπα!!! Μα τώρα πια ούτε οι λεφτάδες δεν έχουν! ούτε για μας,ούτε για κανέναν, ήτανε λέει μόχλευση και φάνηκε καλά μετά την Λέμαν Μπράδερς (Lehman Brothers, Holdings Inc.)! Που να το φανταστεί κανείς!
Κύριε πρωθυπουργέ μου, μην ανησυχείτε, εγώ προσωπικά ο υπουργός σας των οικονομικών, ο τόσο καλος σας φίλος σας καθησυχάζω!!! Χρήματα υπάρχουν πολλά! Όσα θέλουμε τυπώνουμε!!! Δικό μας παιδί ο Τρισέ! Όλες οι αγορές πετάνε! Θα δώσουν και σε μας κι ας ξέρουν! Τώρα που μας υιοθέτησαν έχουνε μπλέξει!!! Μπήκαμε σε καλή οικογένεια!!! Έχουν τη φήμη τους να προστατέψουν. Θα μας στηρίζουν ότι και να γίνει!! Το ευρώ πρέπει να γίνει παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα!!! Πιάσαμε την καλή!!! Τώρα επιτέλους σοφέ μου υπουργέ το κωλοδάκτυλον καταλαβαίνω!!! Να σε φιλήσω! Βρε μήπως έχουν χιούμουρ οι γερμανοί!!! Έχουμε χάσει επεισόδια γλυκέ μου!
Μοιράστε σε όλους!!! Πλέον με την μακροοικονομική σταθερότητα που αρπάξαμε απ’ τους άλλους μας δανείζουν το ίδιο ακριβά όσο στους γερμανούς! Ωρε Μεγαλεία!!!
Αμάν!!! Υποεκτιμήσαμε τα πράγματα. Τελικά για να φας πρέπει να δουλέψεις!! Καινούργια πράγματα μου λες αφέντη. Που να φανταστώ πως κι άλλοι δεν έχουν λεφτά για να μας δώσουν!!! Γρήγορα εκλογές και πάμε στα δίδυμα!!! Που είναι τα δίδυμα! Νατάσα; Ο Σημίτης τρίβει τα χέρια του. Κανείς δεν ξέρει γιατί…
Δυστυχώς ο λογαρισμός μετατίθεται μόνο μια δυό γενίες. Χρειαζόμαστε νέες τεχνικές! Τις παραγγέλνω τώρα! Δεν γίνεται; Δεν είμαι πια πρωθυπουργός; Μα πως; Και ο νέος; Έχουμε απωλέσει μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας; Μα δεν γίνεται αυτό! Αφού δεν είμαστε Έθνος!
Καλά τους κάνουν οι τρομοκράτες!!! Μπόμπες και αίμα παντού!!! Καλέ αυτό είναι αίμα αληθινό, μήπως η ζωή υπάρχει; Πως γίνεται αυτό!!! Θα πάρω από το παιδί του παιδιού μου τώρα που έφαγα και ρεύτηκα και ήρθε ο λογαριασμός και δεν έχω να πληρώσω, μα πως μας βρήκε τέτοιο κακό!!! Βοήθεια μας βιάζουν!!! Καλέ!!! Μας κόβουν τον 14ο μισθό!!! Να πάρουμε λεφτά - δικαιώματα για τους 300 του Λεωνίδα!!! Εργάτες, δικοί μας αριστεροί, οι αντίπαλοι να γίνουμε ένα κατά των εχθρών μας των περσών! Πωλούνται τα νησιά όσο όσο. Στα δυό κυκλαδονήσια μια ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΑ δώρο!!!
Καλέ που είναι ο Αισχύλος; Τώρα όλοι μας φτωχοί και πεινασμένοι, που θυμηθήκαμε τη σοφία των γιαγίαδων μας! Αν δεν φας δεν δουλεύεις, αν δεν δουλέψεις δεν θα φας, ποιος έκανε το αυγό και ποιος την κότα, εμείς οι κοσμολόγοι και οι φιλόσοφοι της γης οι δοξασμένοι!! Εμένα; Παππούς μου ο Αριστοτέλης! Μαζί τα πείναμε προχθές! Ακόμη μας ταϊζουν για χάρη τους. Εδώ φτιάξαμε κράτος χάριν στις χάρες τους!!! Βάλε και λίγο χριστινισμό να έχει ποικιλία το μενού! Να μην φανούμε δα και φτωχοί οι λοιμασμένοι!!! Α ναι…εγώ!!! που με βλέπεις φιλαράκι έχω διαβάσει όλα τα γραπτά του Σωκράτη! Είσαι σίγουρος; Βεβαίως!!! Ο πιο δουλευταράς και ικανός θα τρώει παραπάνω, παιδί μου εσύ δουλεύεις σαν γυναίκα! Γιαγία μου αγαπήμενη πεθαμένη! Σε βρήκαν στα χώματα της Μήλου θαμμένη και σε δώσαν και τώρα μας κάνεις κωλοδάχτυλα και θλίβομαι που μας βρήκε τέτοιο κάκό, δεν το περίμενα καθόλου!!!
"Τον Ένγκελς θα τον κρεμούσες στο πλατεία το ίδιο και το πλουσιόπαιντο το αργκεντινο το τσε πριν προλάβει να επαναστατήσει."
"Μα που είναι αυτό το μεσσία που θα αποφορτίσει το δημόσιο από την αργομισθία, τις κομματικές προσλήψεις, τις σπατάλες, τους πολυθεσίτες και τους μιζαδόρους, που θα χαράξει αναπτυξιακό πλάνο και όχι πλάνο ανάκαμψης της καταναλωτικής οικονομίας." Βρε ουστ!!! Χειροκροτώ!
Μπαμπά καλά στον κάναν τον 14ο μισθό και λίγο ήταν, ζήσατε ως γενιά εις βάρος μας (δεν λέω καλοί και ικανοί και εμείς ρουφήξαμε ότι μπορούσαμε, αριστεροί υπέρ της αναδιανομής της αναίμακτης, σοσιαλιστές εντός του οίκου μας, όχι κομμουνιστές, δημοκράτες! Σύνολο ληστές! Το λέω και καμαρώνω, ο αναίσχυντος, ο καταστεναχωρημένος!!!
Βοήθεια μας βιάζουν!!! Να πληρώσει το ζευγάρι που έφυγε! Δεν είδατε καλέ γκαρσόν πως κοιτάζαν το φαγητό μας! Αυτοί το φάγαν! Μακάρι να χωρούσε το στομάχι μας κι άλλα να σέρνεται στο πάτωμα γεμάτο λίπη, εγώ τα αγαπώ τα λίπη μου, τα καλλιεργώ σαν το πνεύμα μου, έχω αγάπη για όλο τον κόσμο! Εγώ είμαι μάγκας και πληρώνω, καλέ διπλανέ μην φεύγεις και μείνω μοναχός!!!
Καλά παιδιά οι μετανάστες και οι αριστεροί, τι φταίνε οι καημένοι που γεννήθηκαν μαύροι κα αριστεροί και πακιστανοί… μαζέψαμε τα πορτοκάλια στην Άρτα και στην Πρέβεζα -θα στεναχωρήσεις τον ποιητή τον ντόπιο τον αυτοχειριασμένο!!! Μα πως τα λες αυτά τσίπα δεν έχεις! Αυτός! Αυτός φταίει για όλα! Πιάστε τον!!!Καλά είσαι τρελλός; Του έδωσες 10 ευρώ και δούλευε όλη μέρα; Μα είμαι αριστερός! Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια! Με δουλεύεις; Να φορολογήσουμε τους άλλους τότε!! Τι ωραίο φρέσκο χυμό θα πιεί και απόψε το παιδί μου…, πρόσεχε λαϊκίζεις!
Δεν φταίω εγώ έχω γυναίκα και παιδί, στομάχια για να θρέψω, βάλτα με τον θεό που με έκανε να τρέφω με άλλη σάρκα το σάρκινο το σώμα μου με το τόσο αίμα! Αντί να θρέφομαι με χώμα που είναι άφθονο ή με ουρανό που δεν τελειώνει…
Αυτό είναι !!! ΕΥΡΗΚΑ!!!! AGALMA ΝΑ ΜΟΥ ΚΑΝΕΤΕ!!! Να πληρώσουν οι γερμανοί όχι για το κακό του 1940-45, τα αίσχη μας πολλά, πολλές οι οικογένειες που πήραν τις περιουσίες των εβραιών!!!
Να πάρουμε εμείς οι ζωντανοί για τους νεκρούς, αφού δεν έχουν πια στομάχια να γεμίσουν (είναι γεμάτα χώμα τα άδεια). Το αξίζουμε εξάλλου!!! Να πληρώσουν οι Γερμανοί που σκοτώσαν τον θ ε ό, και μείναμε μόνοι ξανά μετά από μια μέρα! Αυτοί οι Νίτσε οι Μάρξ και Φρόυντ φταίν για όλα!!!
Γι’ αυτό τα θέλουν τα νησία να βρουν και άλλες αφροδίτες να τις κάνουν δικές τους νόμιμα! Βοήθεια παντού συνωμοσίες. Αχ καλέ!!!
Διψάω!!! Νυστάζω ο αριστερός, κουράστηκα θα σταματήσω, συγγνώμη। Δεν το ήθελα। Τα εννοούσα όλα αλλιώς, δεν φταιώ εγώ το διαδίκτυο είναι κακό, δεν βλέπεις τις εκφράσεις του προσώπου μου!!! Γι’ αυτό ακριβώς! Αυτό φταίει! Και όχι εγώ που δεν μπορώ να εκφραστώ!!! Μα ξεχυλίζω από ταλέντο ο λαμπερός! Δεν με βλέπεις; Ακόμη να συγχωρήσω τον Έσσε και τον Ντοστογιέφσκι, μήπως τα εννοούσαν όλα αλλιώς στον λόγο τους τον μυθιστορηματικό; Μα τι λες παιδί μου χάζεψες εκεί υπάρχει εικόνα και βλέπεις τις εκφράσεις των ηρώων!!! Χαιρετώ!!! ΚΛΑΠ ΚΛΑΠ, χειροκροτώ!!! Χρουτς χρουτς! Σκίζεται το παντελόνι!!!
Να πάρουμε εμείς οι ζωντανοί για τους νεκρούς, αφού δεν έχουν πια στομάχια να γεμίσουν (είναι γεμάτα χώμα τα άδεια). Το αξίζουμε εξάλλου!!! Να πληρώσουν οι Γερμανοί που σκοτώσαν τον θ ε ό, και μείναμε μόνοι ξανά μετά από μια μέρα! Αυτοί οι Νίτσε οι Μάρξ και Φρόυντ φταίν για όλα!!!
Γι’ αυτό τα θέλουν τα νησία να βρουν και άλλες αφροδίτες να τις κάνουν δικές τους νόμιμα! Βοήθεια παντού συνωμοσίες. Αχ καλέ!!!
Διψάω!!! Νυστάζω ο αριστερός, κουράστηκα θα σταματήσω, συγγνώμη। Δεν το ήθελα। Τα εννοούσα όλα αλλιώς, δεν φταιώ εγώ το διαδίκτυο είναι κακό, δεν βλέπεις τις εκφράσεις του προσώπου μου!!! Γι’ αυτό ακριβώς! Αυτό φταίει! Και όχι εγώ που δεν μπορώ να εκφραστώ!!! Μα ξεχυλίζω από ταλέντο ο λαμπερός! Δεν με βλέπεις; Ακόμη να συγχωρήσω τον Έσσε και τον Ντοστογιέφσκι, μήπως τα εννοούσαν όλα αλλιώς στον λόγο τους τον μυθιστορηματικό; Μα τι λες παιδί μου χάζεψες εκεί υπάρχει εικόνα και βλέπεις τις εκφράσεις των ηρώων!!! Χαιρετώ!!! ΚΛΑΠ ΚΛΑΠ, χειροκροτώ!!! Χρουτς χρουτς! Σκίζεται το παντελόνι!!!
4/3/2010
http://www.poiein.gr/archives/9628/index.html
Greece will not default, even if markets remain crazy
According to Wolfgang Münchau, Greece will default, but not this year(FT,Deutschland,www.ft.com/comment/columnists/wolfgangmunchau).
W.Münchau says that " I am willing to risk two predictions. The first is that Greece will not default this year. The second is that Greece will default. The Greek government has demonstrated that it can still borrow at a rate of about 6 per cent but if you do the maths on the public debt dynamics, as I did recently, it would be hard to arrive at any other scenario than an eventual default.[...] To get out of this mess, one of five things will have to happen."
“The first, and most optimistic, solution would be a significant fall in the euro’s exchange rate, say to parity with the US dollar, coupled with a strong recovery in the eurozone.” (W.M)
Even a strong recovery in the eurozone would be likely met by a more sustainable and stronger one in USA. Thus, a depreciating euro against dollar is not such an optimistic scenario at least in the short and medium run. This partly might sustain Greek growth as it adjusts. Greece will also get access to low interest rate loans not from the European Union and the International Monetary Fund -not required-, but due to a global and eurozone recovery, funds will be “desperate” to be given as loans to a eurozone member as Greece, given that it would become crystal clear that Greece will remain a eurozone member. Buying a greek government bond is an investment opportunity without any historical precedence, i.e. a 7% return in euros without real default risk and without the fear of a really depreciating currency. (“Markets” lend cheaper even at Hungary, a non-eurozone member. “Markets” exaggerate on both sides, upwards and downwards.”)
Jean-Claude Trichet said on Thursday 8/4/2010 that “markets are always right”. Are they? If we are not, they are not, and Greeks tend not to be right!
“The Greek government has demonstrated that it can still borrow at a rate of about 6 per cent but if you do the maths on the public debt dynamics, as I did recently, it would be hard to arrive at any other scenario than an eventual default.” (W.M)
The Greek government can borrow at a rate of about 6-7 per cent, but there is no need to do the public debt dynamics given that the spread “against” german bonds will not remain widened from 300-400bps (basis points).
Ten-year Greek bonds GR10YT=RR yielded more than 400 basis points over equivalent-maturity Bunds EU10YT=RR, on first week of April 2010, when 4-7 years ago, the extra yield was close to 0bps, thus I repeat that markets exaggerate on BOTH sides and markets are NOT right.
12th of April, 2010
“The first, and most optimistic, solution would be a significant fall in the euro’s exchange rate, say to parity with the US dollar, coupled with a strong recovery in the eurozone.” (W.M)
Even a strong recovery in the eurozone would be likely met by a more sustainable and stronger one in USA. Thus, a depreciating euro against dollar is not such an optimistic scenario at least in the short and medium run. This partly might sustain Greek growth as it adjusts. Greece will also get access to low interest rate loans not from the European Union and the International Monetary Fund -not required-, but due to a global and eurozone recovery, funds will be “desperate” to be given as loans to a eurozone member as Greece, given that it would become crystal clear that Greece will remain a eurozone member. Buying a greek government bond is an investment opportunity without any historical precedence, i.e. a 7% return in euros without real default risk and without the fear of a really depreciating currency. (“Markets” lend cheaper even at Hungary, a non-eurozone member. “Markets” exaggerate on both sides, upwards and downwards.”)
Jean-Claude Trichet said on Thursday 8/4/2010 that “markets are always right”. Are they? If we are not, they are not, and Greeks tend not to be right!
“The Greek government has demonstrated that it can still borrow at a rate of about 6 per cent but if you do the maths on the public debt dynamics, as I did recently, it would be hard to arrive at any other scenario than an eventual default.” (W.M)
The Greek government can borrow at a rate of about 6-7 per cent, but there is no need to do the public debt dynamics given that the spread “against” german bonds will not remain widened from 300-400bps (basis points).
Ten-year Greek bonds GR10YT=RR yielded more than 400 basis points over equivalent-maturity Bunds EU10YT=RR, on first week of April 2010, when 4-7 years ago, the extra yield was close to 0bps, thus I repeat that markets exaggerate on BOTH sides and markets are NOT right.
12th of April, 2010
Σάββατο 24 Απριλίου 2010
Being Stupid and/or having no Sovereignty: The Greek case
By giving up national power in terms of monetary policy making (in order to enter E.M.U.) and by limiting (not really eventually) fiscal policy independence due to the Maastricht Criteria, Greece did gain a credibility that had never imagined and a macroeconomic stability that would have taken decades to be achieved.
Some weeks ago the newly elected Greek government did manage eventually to take some structural measures to a proper direction, trying to change the public debt dynamics, without causing any social unrest (an achievement after all). By doing so it gave a proper signal to markets that are always “right” (as J.C.Trichet said) and it managed to decrease the bond’s spread and the Greek government did borrow 5 billion Euros at a 5.9%, a very good borrowing rate, given that days ago it had “managed” to borrow funds at 7%. J.C. Trichet, the central banker of Eurozone repeatedly has been highlighting that Greece will not default. Thus, that was a point that no further political actions should be taken anymore. Decreasing spread was a matter of time and smoothing had started and “others” were already back on growth! The ideal scenario for the given circumstances.
Unfortunately, at that exact point a “bonehead” move was made by the government, mentioning I.M.F., giving the signal to the markets that Greece has real issues in covering its debt obligations. It should be noted that countries historically avoid considering even as a hypothesis I.M.F., unless they are about to financially collapse (i.e. I.M.F. is identical with saying markets will stop lending funds at this less developed country (LDC), a Eurozone member in our case!). It should be noted also that during these days a Turkish naval ship did almost approach the mainland of Greece by going between Andros and Evia. This “message” could be interpreted as following: “Now, that you Greeks decrease Government spending, do Not consider to decrease your defense spending also.At this context, the I.M.F. “bluffing” approach to Germans mainly, was not unfortunately a bonehead move only, but it does also imply that Greeks keep on not being nationally sovereign (to a degree that could not be imagined even by the naïve ones).
Thus, I.M.F. was used in the case of Greece in order to “attack” the economical integration procedure of Europe and make the political one a further remote scenario that eventually will be forgotten. The Germans seem to have adopted this scenario. The historical perspective, importance and the role of E.U. are adopted mainly by E.C.B. and not by the politicians!
Overall it is a case-situation that you wish to be governed by just a stupid and impotent government and useless or ineffectual consultants, but unfortunately you are governed by people that have no sovereignty and are just “means” within a geopolitical game.
Going back to the subordinate economics to politics: Inflation is not significant within such a short-run context, thus it was not considered. Interesting and disappointing times –as usual- overall.
Some weeks ago the newly elected Greek government did manage eventually to take some structural measures to a proper direction, trying to change the public debt dynamics, without causing any social unrest (an achievement after all). By doing so it gave a proper signal to markets that are always “right” (as J.C.Trichet said) and it managed to decrease the bond’s spread and the Greek government did borrow 5 billion Euros at a 5.9%, a very good borrowing rate, given that days ago it had “managed” to borrow funds at 7%. J.C. Trichet, the central banker of Eurozone repeatedly has been highlighting that Greece will not default. Thus, that was a point that no further political actions should be taken anymore. Decreasing spread was a matter of time and smoothing had started and “others” were already back on growth! The ideal scenario for the given circumstances.
Unfortunately, at that exact point a “bonehead” move was made by the government, mentioning I.M.F., giving the signal to the markets that Greece has real issues in covering its debt obligations. It should be noted that countries historically avoid considering even as a hypothesis I.M.F., unless they are about to financially collapse (i.e. I.M.F. is identical with saying markets will stop lending funds at this less developed country (LDC), a Eurozone member in our case!). It should be noted also that during these days a Turkish naval ship did almost approach the mainland of Greece by going between Andros and Evia. This “message” could be interpreted as following: “Now, that you Greeks decrease Government spending, do Not consider to decrease your defense spending also.At this context, the I.M.F. “bluffing” approach to Germans mainly, was not unfortunately a bonehead move only, but it does also imply that Greeks keep on not being nationally sovereign (to a degree that could not be imagined even by the naïve ones).
Thus, I.M.F. was used in the case of Greece in order to “attack” the economical integration procedure of Europe and make the political one a further remote scenario that eventually will be forgotten. The Germans seem to have adopted this scenario. The historical perspective, importance and the role of E.U. are adopted mainly by E.C.B. and not by the politicians!
Overall it is a case-situation that you wish to be governed by just a stupid and impotent government and useless or ineffectual consultants, but unfortunately you are governed by people that have no sovereignty and are just “means” within a geopolitical game.
Going back to the subordinate economics to politics: Inflation is not significant within such a short-run context, thus it was not considered. Interesting and disappointing times –as usual- overall.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
